RUTA DE SENDERISMO: “Nas ribeiras dos ríos Zamáns e Miñor”

OBXECTIVO XERAL:

Realizar unha práctica interdisciplinar dende os departamentos de Xeografía e Historia e Educación Física, consistente no desenvolvemento dunha marcha de senderismo na comarca do Val Miñor, aproveitando para coñecer características do relevo, da flora e fauna e o noso patrimonio histórico-cultural, tendo como fío argumental o aproveitamento enerxético dos nosos antepasados.

O DEPARTAMENTO DE EDUCACIÓN FÍSICA pretende:

1.- Incidir na condición física (resistencia) a través do senderismo.

2.- Disfrutar dunha actividade física fóra do espazo educativo.

3.- Coñecer o material (equipamento) axeitado para este tipo de actividades.

4.- Coñecelas normas mínimas de seguridade a ter en conta.

5.- Realizar xogos na natureza.

6.- Respectalo medio natural.

O DEPARTAMENTO DE XEOGRAFÍA E HISTORIA pretende:

7.- Destacala importancia do coñecemento da Toponimia, grazas á que podemos recoñecer características presentes ou pasadas do relevo do noso contorno.

8.- Coñecer o noso contorno, dende a experiencia e analizar, sobre o terreo, os distintos accidentes xeográficos.

9.- Valorar o noso patrimonio etnográfico-arqueolóxico e a súas técnicas constructivas, recoñecendo a clara visión dos nosos ancestros para un óptimo “aproveitamento enerxético” acorde co medio natural no que están inmersas as construccións.

DESCRICIÓN DA ACTIVIDADE:

A saída podería adaptarse a tódolos niveis educativos, tanto de primaria, coma de secundaria, tan só sería preciso adaptalos percorridos as diversas idades e os contidos a traballar.

En principio, a nosa proposta estará diseñada para alumn@s de 3º e 4º ESO, durante o terceiro trimestre do curso.

Nela poderiamos distinguir dúas fases (Preparación previa e a propia saída):

1ª/ Traballo previo na aula, para preparación de contidos.

2ª/ Unha sesión previa de orientación sobre cal vai ser o percorrido e como debemos afrontalo: comida, calzado e material preciso para as distintas actividades.

3ª/ A saída propiamente dita. Realizarase no horario normal dunha mañá na aula (aínda que depende da ubicación do centro de referencia dos alumn@s), dando normas de comportamento necesarias para a actividade ,así coma algunhas recomendacións sobre a respiración, a comida, etc...

Esta saída podería ser organizado para unha mañá ou para un día completo:

UNHA MAÑÁ: Unha ruta de senderismo dende O “Muíño do Médico” (Vilaza) ata o Pazo da Escola (Mañufe)

O DÍA ENTEIRO: Engadíndolle á actividade da mañá a comida e a visita a AULA de ENERXÍAS RENOVABLES e o EDIFICIO DAS ESCOLAS PROVAL (Nigrán)

1.- SAÍDA DO IES cara á parroquia de VILAZA (Gondomar) nas coordenadas xeográficas:

42º 07’ 18’’ N/08º 45’ 24’’ W

No punto de partida @s alumn@s poderán analizar a tipoloxía dos hórreos (Foto 1 e 2) e dos muíños no concello de Gondomar.

2.- Descenso pola marxe esquerda do río Zamáns cara ao núcleo de Gondomar (Fotos 3 e 4).

3.- Chegando ao núcleo de Gondomar, nas proximidades da estrada que circunvala o centro urbán, atopamolo barrio de BRAVO. Alí podemos observar: unha presa de auga para abastecemento dos muíños, un antigo pasal (VISITA 5) e o acueducto de Bravo (VISITA 6), hoxe fóra de servizo, pero que abastecía a antiga casa grande de Baludío (nas proximidades das Escolas Proval (meta da ruta).

Se o tempo acompaña, aproveitaremos para facer neste punto unha parada, pois neste punto obsérvase unha zona de herba apta para o descanso d@s rapaces/rapazas, lonxe da estrada e de posibles perigos. O río soe levar pouca auga e podemos traballar diversos elementos do relevo.

4.- Tras descansar brevemente, camiñaremos cara ao núcleo de Gondomar, tirando á esquerda pola rúa Elduayen, cara ao cruce coa rúa Ángel Urzaiz, onde poderemos analizala arquitectura urbana e os aproveitamentos enerxéticos dos nosos antepasados: as galerías acristaladas. Coma exemplo podemos ver a Casa Simeón (VISITA 7)

Neste punto debemos ter moito coidado cos rapaces, pois tras abandoar o río Zamáns, precisamos adentrarnos nas rúas do núcleo urbán de Gondomar, co conseguinte perigo polo constante tráfico dos días laborables. Dende aquí poderíamos facer doble ruta:

5.1.- PARA OS MAiORES: Descendemos o tramo percorrido da rúa Elduayen (uns 100 m.) e desviámonos pola estrada que sube, á man dereita, cara á parroquia de Vilaza, nunha estrada ascendente, tras percorrer uns 2 Km atopamos á man esquerda, un dos pazos máis senlleiros do Val Miñor: O PAZO DE VILARÉS ou PAZO DE LA FUENTE (VISITA 8) con fermosas galerías.

5.2.- PARA OS PEQUENOS: (Primaria e 1º e 2º da ESO): En lugar de retroceder na rúa Elduayen, continuarían pola rúa Urzaiz, cara ao edificio do concello de Gondomar e iniciarían alí o paseo polo río Miñor, cara ao concello de Mañufe.

6.- Nesta ruta os rapaces poderían visitar o cruceiro do Acordo (VISITA 9) (estrada Gondomar-Ramallosa), unha antiga ponte (VISITA 10), e a igrexa parroquial de Mañufe (VISITA 11).

Tanto no caso dos rapaces/rapazas maiores, como nos cativos coincidirían neste punto. Os de bacharelato ou a ESO, trala visita ao pazo de Vilarés, baixarían pola Pousa e Pazo de Fontán, polos camiños que atravesan tralos institutos de Gondomar e chegarían xusto na fronte do Cruceiro do Acordo, unindo ambas rutas.

7.- Logo de visitala parroquial visitaríase o PAZO DA ESCOLA (VISITA 12), recentemente restaurado e transformado en Hotel-Restaurante, un edificio que non cumple a célebre frase sobre “Torre, pombal e ciprés, pazo é” pois carece de capela, ao estar a igrexa parroquial de Mañufe, fronte por fronte do edificio pacego.

8.- Dende aquí, voltaría á estrada Gondomar-Ramallosa, e xusto onde remata este concello e iníciase o de Nigrán, na beira esquerda da estrada, atopamos un gran recinto escolar, trátase do IES ESCOLAS PROVAL (VISITA 13), fermosa construcción das coñecidas como “Escolas Americanas”.

A camiñata remataría aquí, iniciándose neste punto una nova visita á AULA DE ENERXÍAS RENOVABLES de que dispón o centro, pero que é motivo doutra actividade.

HUMANOS:

Profesores: 1 por cada 20 alumn@s.

Conductor do autobús

MATERIAIS:

Botiquín, como mínimo debe levar:

Gasas esterilizadas.

Vendas

Algodón

Tiritas

Esparadrapo

Auga osixenada

Antiséptico

Tixeiras

Material refrixerante

Aspirinas.

Teléfono móvil

Mapa da zona

Libro de rutas das zona

Autobús

Material para a realización de xogos:

Balóns

Cordas

Papel e bolígrafo

Cámara de fotos

OUTROS:

Autorización paterna/materna/titor-a (a entregar previamente á saída)

Importe do transporte (a pagar con anterioridade á saída)

Solicitude de permisos á autoridade competente.

Os alumn@s deberán levar:

Calzado cómodo

Mochila con comida e auga

Materiais solicitados polos profesores.

PROPOSTAS DE ACTIVIDADES PARA OS/AS ALUMNOS/AS:

Sería interesante organizar distintos grupos de traballo, se o número de alumnos/as é elevado. Cada grupo adicaríase a un bloque temático da visita:

1.- Catalogación mediante fichas do patrimonio visitado (tal como se propoñen na actividade de Patrimonio etnográfico)

2.- Recollida de prantas para a elaboración dun herbario.

3.- Fotografiado de todo o percorrido para logo realizar na aula un gran mural co trazado realizado, elementos visitados e información dos mesmos.

4.- Valoración da actividade, tanto por parte do profesorado coma do alumnado.